Projekat „ARTernativni (p)ogledi“ podrazumevao je veći broj aktivnosti u cilju šire edukacije mladih o pitanjima umetnosti i nasleđa, s naglaskom na alternativnijim pristupima učenju i promišljanju tih pitanja. Zvaničan naziv projekta bio je „Društveno humanističke discipline i nauka o baštini – program permanentne edukacije učenika, studenata i zaposlenih u obrazovnim i kulturnim institucijama“. Projekat su osmislile i pokrenule 2012. godine Jasmina Novaković i Mina Lukić, ispred Centra za muzeologiju i heritologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu. U okviru projekta je realizovan jedan kurs 2012. godine u Aranđelovcu, u okviru kog smo pokušali da razmotrimo i pružimo ARTernativne (p)oglede na umetnost i nasleđe i analiziramo njihov značaj u našoj svakodnevici.
Primarni cilj projekta bio je da se mladi u gradovima van prestonice upoznaju sa savremenim teorijama unutar humanističkih disciplina i aktuelnim tokovima u okviru nauke o nasleđu, kao i da programi budu osmišljeni tako da njihova iskustva i rezultate mogu primeniti zaposleni u institucijama kulture i školama u cilju obogaćivanja metodološkog i pedagoškog pristupa.
Ciljevi projekta su bili: podsticanje mladih na kreativno i kritičko mišljenje; sticanje novih teorijskih znanja i praktičnih iskustava; ukazivanje na alternativne pristupe razmatranim problemima kroz interdisciplinarnost; doprinos obrazovnoj delatnosti u lokalnim sredinama; povećano interesovanje mladih za shvatanje sveta utemeljeno na humanističkim vrednostima; stvorena potreba i želja da mladi lokalno nasleđe sagledavaju kao neizostavan deo identiteta zajednice i sopstvenog identiteta; ponuđeni alternativni pristupi učenju i korišćenju stečenih znanja; razvoj drugačijeg odnosa mladih prema institucijama kulture kao mestima koja postoje da bi odgovorila na njihove potrebe i čije mogućnosti treba koristiti, kao i pojačana svest zaposlenih u ovim ustanovama o sopstvenoj društvenoj odgovornosti; motivisanost stručnih lica da osavremene i obogate svoje pedagoške metode; povećana svest o značaju nasleđa i potrebi društvene zaštite.
Tokom 2012. godine realizovan je “Objedinjeni kurs istorije umetnosti, muzeologije i nauke o baštini” u saradnji sa Visokom tehnološkom školom strukovnih studija u Aranđelovcu, Centrom za kulturu i obrazovanje Opštine Aranđelovac, Narodnim muzejom u Aranđelovcu, Neformalnom grupom Kolaж, a uz podršku Kancelarije za mlade Opštine Aranđelovac i Centra za promociju nauke Republike Srbije. Kurs je osmišljen u skladu sa lokalnim mogućnostima i potrebama i realizovan u saradnji sa lokalnim kulturno-obrazovnim institucijama i stručnjacima, a obuhvatao je niz predavanja, diskusija, radionica, izložbu, koncert, stručnu ekskurziju, posete institucijama kulture, kao i aktivnosti u virtuelnom okruženju (internet, Fejsbuk).
U okviru „Objedinjenog kursa istorije umetnosti, muzeologije i nauke o baštini“ problematizovali smo i razmatrali tradicionalne i savremene teorije o prirodi umetnosti i umetničkog dela, kao i osnovne pojmove i koncepte muzeologije i nauke o nasleđu. Ovo smo smatrali nužnim, jer su poslednjih decenija u nauci redefinisani i problematizovani pojmovi umetnost i nasleđe, uz stalno preispitivanje njihove vrednosti i statusa u savremenom društvu.
Kurs se sastojao iz dva ciklusa predavanja koja su održana u periodu od 13. marta do 06. juna 2012. godine. Ukupno je održano dvanaest predavanja koja su vodili stručnjaci iz različitih oblasti. U prvom ciklusu predavanja pod nazivom „ARanđelovačke ARTernative“ ponuđen je uvid u aktuelne teorije o umetnosti (percepcija i recepcija umetničkih dela, institucije umetnosti, formiranje ukusa, fenomeni kiča, originala i kopije, itd). Drugi ciklus predavanja, pod nazivom “Mermer izvuci!”, bio je posvećen pitanjima baštine i muzejske prakse (šta sve može biti nasleđe i zašto, s kojim se problemima sreću muzeji danas i sl).
ARanđelovačke ARTernative
- Jasmina Novaković, Mina Lukić, Uvodno predavanje
- Jasmina Novaković, Mina Lukić, Razumevanje umetnosti i umetničkog dela – slučaj Mona Lize i Dišana
- Dr Slobodan Mijušković, Original i kopija
- Jasmina Novaković, Mina Lukić, Kič – umetnost sreće
- Milica Martinović, Leteći cirkus Monti Pajtona – alternativni vodič kroz filozofiju i umetnost
- Marko Đorđević, Mit o umetniku – Džekson Polok
Mermer izvuci!
- Projekcija filma Muzej Zemlja; razgovor sa autorima filma
- Dr Dragan Bulatović, Baština i njen značaj u savremenom društvu – umetničkost baštine
- Dr Milan Popadić, Spoj zanatskog i umetničkog – primer Bauhausa
- Projekcija filma Yugo, kratka autobiografija; razgovor s autorkom filma Minom Đukić
- Ma Julijana Novaković, Nećete se otarasiti knjiga
- Dr Ljiljana Gavrilović, Digitalno nasleđe – SF
Radionice
Paralelno su kurs pratile dve radionice. Kao rezultat muzičke radionice, u periodu od 18. maja do 10. juna 2012. godine, realizovana je izložba pod nazivom Muzika kao ARTernativni (P)ogled na sve(t) u saradnji sa grupom KOLAЖ, u prostoru Galerije Aleksandar Alek Đonović u Aranđelovcu. Na izložbi su sarađivali srednjoškolci Gimnazije „Miloš Savković“ i Tehničke škole „Mileta Nikolić“, kao i studenti smera Dizajn industrijske i unikatne keramike Visoke tehnološke škole strukovnih studija u Aranđelovcu.
Za polaznike kursa 9. juna 2012. godine organizovana je, u saradnji sa Kancelarijom za mlade Opštine Aranđelovac, jednodnevna stručna ekskurzija. Tom prilikom su posećeni Novi Sad (Galerija Matice srpske i Muzej savremene umetnosti Vojvodine) i Sremski Karlovci (Muzej pčelarstva porodice Živanović).
Očekivani – ostvareni rezultati projekta
- Na osnovu rezultata ankete smatramo da smo uspeli da pokažemo učesnicima kursa mogućnosti humanističkih disciplina u kontekstu njihove svakodnevice i upotrebljivost tih znanja u kritičkom sagledavanju današnje kulture, tj. da ove nauke nisu odvojene od života.
- Kroz radionicu o lokalnom nasleđu i predavanja skrenuli smo pažnju mladih na ovo nasleđe i naveli ih da se zapitaju šta im ono znači, zašto je važno itd.
- Ponuđeni su alternativni pristupi učenju i korišćenju stečenih znanja. Sa jedne strane, kroz upotrebu novih medija i različitih multimedijalnih sadržaja ukazali smo da su to podjednako važni načini sticanja saznanja, u poređenju sa tradicionalim školskim sistemom. Sa druge strane pokazali smo da se znanja stečena u školi mogu koristiti na kreativan način, ali da ih treba i kritički sagledavati i promišljati. Učesnici su konstantno ohrabrivani da dovode u pitanje i sve ono što su bili u prilici da čuju tokom predavanja organizovanih u okviru kursa i da se ne ustručavaju da preispituju autoritete, ukoliko se ne slažu sa iznetim stavovima. Ovo se pokazalo kao plodonosno rešenje i stvorilo otvoren prostor za diskusiju i dijalog.
- Tokom predavanja ostvarena je plodna razmena mišljenja između muzejskih i prosvetnih radnika s jedne strane i srednjoškolaca i studenata s druge, kao deo nastojanja da se uspostavi drugačiji odnos mladih prema institucijama kulture, ali i da se pojača svest zaposlenih u ovim ustanovama o sopstvenoj društvenoj odgovornosti. Kroz muzičku radionicu, kao i kreiranje i postavljanje izložbe, učesnici su dobili galerijski prostor kao polje za sopstveno kreativno delovanje i otklonili predrasude prema ovakvim prostorima.
- Izložba radova učesnika nastalih tokom kursa – realizovana je izložba kao rezultat radionice posvećene muzičkom nasleđu Aranđelovca.
- U cilju motivisanja stručnih lica da osavremene i obogate svoje pedagoške metode, predavanja je pratilo devetoro muzejskih i prosvetnih radnika. Njihovo stalno prisustvo na predavanjima i aktivno uključivanje u diskusiju sa mladima, ukazuju da je ova vrsta prakse dala dobre rezultate.
- U cilju povećavanja svesti o značaju nasleđa i potrebi društvene zaštite, učesnici su uvedeni u osnove nauke o nasleđu i njena aktuelna stanovišta. Podstaknuti su na promišljanje uloge koju ima prošlost, tradicija, istorija, pamćenje i nasleđivanje u svetu u kome žive.
- Sprovedena je evaluacija projekta, putem upitnika, kojim su anketirani učesnici kursa i radionice, sa ciljem da se u budućem radu sa mladima poboljšaju i modifikuju ponuđeni sadržaji i pristupi u edukaciji. Učesnici su izrazili želju da nastavimo sa radom na isti način.
- Kreiran je sajt na kome su prezentovane projektne aktivnosti, a snimci sa predavanja su dostupni na zahtev.
Autori projekta: